Badanie pod kątem spektrum autyzmu w bilansie dwulatka? Jest stanowisko MZ

W czerwcu do minister zdrowia Izabeli Leszczyny została wystosowana interpelacja w sprawie wprowadzenia do bilansu dwulatka badania pod kątem spektrum autyzmu. Jej autorką jest posłanka PiS Lidia Czechak.

Badania pod kątem spektrum autyzmu w bilansie dwulatka

Posłanka zaznacza, że w ostatnich latach coraz więcej badań i analiz wskazuje, jak kluczowe znaczenie ma wczesna diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu dla efektywności terapii i wsparcia rozwoju dzieci. Podkreśla, że w Polsce dzieci z autyzmem są nadal diagnozowane zbyt późno — często dopiero w wieku przedszkolnym lub szkolnym, co niepotrzebnie opóźnia rozpoczęcie odpowiednich działań terapeutycznych. Jeżeli rozpoznanie zostanie ustalone dopiero w wieku 4, 5 lub 6 lat, to przepadają kluczowe lata terapii, których już nie można nadrobić.

„Obecnie bilans zdrowia dwulatka nie obejmuje przesiewowego badania pod kątem spektrum autyzmu, mimo że właśnie w tym wieku można już zauważyć pierwsze niepokojące symptomy i różnice rozwojowe. Wprowadzenie takiego badania na tym etapie pozwoliłoby szybciej wychwycić dzieci wymagające pogłębionej diagnostyki i wczesnego wsparcia rozwojowego, co w dalszej perspektywie zmniejszyłoby także koszty społeczne i zdrowotne związane z późniejszą, bardziej skomplikowaną pomocą” – pisze Czechak.

Sugeruje, że należy powrócić do pomysłu wprowadzenia do bilansu dwulatka badania pod kątem spektrum autyzmu, zwłaszcza że problem ten staje się coraz poważniejszy.

W związku z tym zadaje minister zdrowia następujące pytania:

• Czy ministerstwo zamierza wprowadzić do programu bilansu dwulatka przesiewowego badania pod kątem autyzmu, tak aby wiele polskich dzieci nie traciło kluczowych lat terapii?
• Jakie działania podejmuje ministerstwo w celu wczesnego wykrywania zaburzeń ze spektrum autyzmu u dzieci?
• Czy ministerstwo planuje opracowanie i wdrożenie standardowych narzędzi przesiewowych, które umożliwią lekarzom POZ wczesne rozpoznawanie objawów autyzmu?

Warto wspomnieć, że o wprowadzenie takich badań od dłuższego czasu apelują pediatrzy, psycholodzy i terapeuci.

– Zmiana bilansu zdrowia dziecka jest konieczna i potrzebna natychmiast – mówiła prof. dr hab. n. med. Teresa Jackowska, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, podczas marcowej konferencji „Health meeting – wczesna diagnostyka zaburzeń ze spektrum autyzmu – wyzwania systemowe”.

AOTMiT musi zweryfikować swoją decyzję

W imieniu minister zdrowia odpowiedział podsekretarz stanu w resorcie Jerzy Szafranowicz. Wyjaśnił, że minister Izabela Leszczyna wydała zlecenie Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji Świadczeń (AOTMiT) przeprowadzenia weryfikacji rekomendacji prezesa agencji z marca 2023 r. w sprawie zasadności zakwalifikowania świadczenia opieki zdrowotnej „Badanie przesiewowe za pomocą kwestionariusza M-Chat, do diagnozowania nieprawidłowości ze spektrum autyzmu” jako świadczenia gwarantowanego z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.

Szafranowicz dodaje, że wspomniane zlecenie zostało przygotowane we współpracy z Aleksandrą Lewandowską, konsultantem krajowym w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży i dotyczy świadczenia zdrowotnego w postaci badania przesiewowego z wykorzystaniem kwestionariusza MChat, przeprowadzanego w ramach bilansu zdrowia dziecka w 24. miesiącu życia, w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ).

W marcu 2023 r. prezes AOTMiT z nie rekomendował włączenia badania przesiewowego z wykorzystaniem kwestionariusza M-Chat do wykazu świadczeń gwarantowanych. W zamian proponował rozważenie rozszerzenia badań bilansu zdrowia dziecka w drugim roku życia o ocenę rozwoju psychospołecznego oraz zaburzeń w tym zakresie.

Prezes uzasadniając wtedy swoją decyzję, pisał, że „pełna ocena ASD (zaburzeń ze spektrum autyzmu) może być przeprowadzona przez lekarza, który w procesie diagnostycznym uwzględnia pełny obraz kliniczny, a różne dostępne kwestionariusze mogą być pomocne w usystematyzowanym zebraniu wywiadu. Nie odnaleziono dowodów naukowych potwierdzających przewagę kwestionariusza M-Chat nad innymi dostępnymi narzędziami”.

Jakie świadczenia dla dzieci z ASD

Szafranowicz w odpowiedzi na interpelację dodaje, że obecnie każde dziecko, bez względu na wiek, „może być diagnozowane w kierunku ASD w ramach opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień w ramach świadczeń gwarantowanych, gdzie z porady psychiatry można skorzystać bez skierowania, co ułatwia proces”.

Wykaz świadczeń gwarantowanych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych psychiatrycznych i leczenia środowiskowego (domowego) obejmuje:

• poradę kompleksowo-konsultacyjną dla osób z autyzmem dziecięcym,
• program terapeutyczno- rehabilitacyjny dla osób z autyzmem dziecięcym.

Wiceminister dodaje na koniec, że w Wykazie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży oraz warunki ich realizacji w ramach poziomów referencyjnych przewidziano następujące świadczenia:

• porada kompleksowo-konsultacyjna dla osób z autyzmem dziecięcym,
• program terapeutyczno- rehabilitacyjny dla osób z autyzmem dziecięcym,
• świadczenia dla osób z autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju (porada lekarska diagnostyczna, porada kompleksowo-konsultacyjna dla osób z autyzmem dziecięcym, program terapeutyczno-rehabilitacyjny dla osób z autyzmem dziecięcym, porada lekarska terapeutyczna, porada lekarska kontrolna).